Laatst struinde ik tijdens het wachten op mijn trein door de AKO, en aldaar vond ik Het Geheim Voor Een Lang En Gelukkig leven. Of nou ja… Ik weet eigenlijk niet precies wíe ik moet geloven. Zo is er het Deense “Hygge”, het Zweedse “Lagom”, of “De Weg” van de Chinezen.

Waarom de cover van het Chinese boek verdacht veel op de Japanse vlag lijkt, weet ik ook niet. Of nou ja… Japan spant in deze gelukscultus wel de kroon.

“Ikigai” en het vervolg daarop, “Vind je ikigai”, staan in de bestseller top 10. Een boek met de titel “Zo word je honderd”, over de inwoners van het Japanse eiland Okinawa, ligt naast een boek met daarop een foto van een met goud gelijmd schaaltje: “Kintsukuroi”. De art director heeft een soort gouden seal of approval op de verpakking geknutseld: “De Japanse succesaanpak”. Het boek zou je moeten leren om te gaan met je imperfecties, zodat je een gelukkiger mens kunt worden.

“Kakebo” gaat over de kakeibo (Japans voor huishoudboekje, waar die i is gebleven weet ik ook niet), ofwel “de Japanse methode om elke dag geld te sparen”. “Vaarwel spullen” (ondertitel: “Het nieuwe Japanse minimalisme”) ligt er niet ver vandaan, en jullie kennen natuurlijk allemaal mijn stukjes over Marie Kondo en haar KonMari-methode.

Ja, ik ben er ook zo eentje. Ik kocht gisteren zelfs, na twee weken geleden even kort gebladerd te hebben in het exemplaar van een mede-retreatganger, “Vind je ikigai”. Helemaal schuldig. Toch erger ik me dood.

Cherry (blossom) picking

De schrijvers van “Vind je ikigai” maken een tripje met de shinkansen (hogesnelheidstrein), leren over de geschiedenis van deze bullet train en concluderen vervolgens: We moeten gaan denken als de mensen die de shinkansen ontwikkelden. Die gingen niet voor een kleine verbetering, maar stelden een haast onmogelijk doel: Een trein die twee keer zo snel ging.

Zet semi-onmogelijke doelen! Roep “Ganbarimasu!” (het Japanse woord voor “ik doe mijn best!” of “ik zal volharden!”) en stop nooit! Het opstellen van je “shinkansen-doelen” – I shit you not – zou je dichterbij het Grote Geluk brengen. Eerlijk gezegd word ik er voornamelijk gestresst van.

Maar Japanners zijn juist ontzettend zen. Althans, zo lees ik even verderop.

“Fototoestellen met filmrolletjes worden in Japan nog altijd gebruikt. Als je door het Shinjuku Gyoen-park wandelt, zie je niet alleen mensen met telefoons en digitale camera’s, maar ook mensen die gaan voor de emotie van de analoge shot en de charme van het wachten op de afdruk.”

OH FOR FUCK’S SAKE! Analoge camera’s. Die hebben we in Nederland ook nog gewoon hoor! Denk aan festivalkids met wegwerpcamera’s, kunstenaars, doka-hobbyisten… Plus, ik heb vaak genoeg door Shinjuku Gyoen gelopen om te zien dat 99% gewoon digitaal schoot. Net als bij ons.

Het boek gaat vervolgens door over Shinto-tempels, Boeddhistische monniken, haiku’s, kalligrafie en mindfulness. Ook vertelt de schrijver over zijn vriend, een Japanse engineer, die na de aardbeving in Kumamoto koffie ging schenken in het getroffen gebied.

Wauw. Da’s wel even wat anders dan het beeld dat televisie zo graag schetst, van seksbeluste, overwerkte, eenzame, doorgedraaide robots die graag bizarre en wrede tv-shows kijken.

Is Japan dan een land van uitersten? Of zijn het de verhalen over Japan, die uitersten opzoeken en ze presenteren alsof ze gemeengoed zijn?

zen en zelfmoord

Als ik tegen mensen zeg dat ik graag naar Japan ga, reageren mensen doorgaans vanuit één van die twee extremen. Van “Oh ja heerlijk, ik ben zo spiritueel, ik wil ooit ook nog eens bij de monniken slapen!” tot “Maar Japan, daar pleegt toch iedereen zelfmoord?”

Het klopt allebei niet. En misschien allebei wel. Een beetje. Je zou kunnen leren van “de Japanse methode om elke dag geld te sparen”, maar tegelijkertijd moet je weten dat privéschulden een veelvoorkomend probleem in Japan zijn. Je schaaltje met goud repareren? Dat is een leuke hobby, daar verkopen ze spulletjes voor bij Tokyu Hands, naast de tools voor borduren, haken en het knutselen van wenskaarten. Maar veruit de meeste Japanners die ik ken, gooien een kapot schaaltje gewoon weg. KonMari? Ik hou van Marie Kondo, maar ik weet dat ze inmiddels beroemder is in Amerika dan in Japan, en maar al te graag haar zakken vult op duurbetaalde seminars, bezocht door van die over-enthousiaste LA housewives die graag “gecertificeerd” KonMari-consulente willen worden.

Oh enne, die creepy pedo op tv bij Stacey Dooley, met z’n stoffen pop in schoolmeisjes-outfit…? Die vinden ze in Japan ook gewoon gestoord.

Geloof me, dit vinden ze in Japan ook gewoon bizar

Kortom: Japanners zijn mensen. Blije mensen. Verdrietige mensen. Ambitieuze mensen. Luie mensen. Leuke mensen. Stomme mensen. Ja, Japan is anders dan Nederland, daarom kom ik er graag. En nee, niet alles aan Japan is perfect. Maar alsjeblieft, zelfhulpboekenschrijvers van Nederland en de rest van de wereld: Hou op met het verheerlijken, het over één kam scheren van een heel land, een hele bevolking, omdat zij daar zouden weten hoe je “gelukkig” wordt. Soms ben je gelukkig. Soms ook niet. Shoganai, zouden ze in Japan zeggen. Doe je niks aan.