Oh-oh. Ik raakte gisteren verzeild in een twitter-fittie met een boze dame, die vond dat de recente serie met Karlie Kloss in Vogue US een respectloze uiting van cultural appropriation is. Mijn pogingen enige nuance aan te brengen waren aan dovemansoren.

WAT IS CULTURAL APPROPRIATION?

Wikipedia omschrijft het als volgt: “Cultural appropriation is the adoption or use of the elements of one culture by members of another culture. Cultural appropriation may be perceived as controversial or harmful, notably when the cultural property of a minority group is used by members of the dominant culture without the consent of the members of the originating culture.”

Oké, het is dus het gebruiken van elementen uit een andere cultuur, maar het wordt pas echt een probleem als de cultuur waarvan “geleend” wordt een minderheid is, en de elementen uit z’n verband worden getrokken. Ofwel, zoals wiki het omschrijft:

“According to critics of the practice, cultural (mis)appropriation differs from acculturation, assimilation, or cultural exchange in that the “appropriation” or “misappropriation” refers to the adoption of these cultural elements in a colonial manner: elements are copied from a minority culture by members of a dominant culture, and these elements are used outside of their original cultural context—sometimes even against the expressly stated wishes of representatives of the originating culture.”

Oké, en waar gaat die hele rel nou over?

Over deze foto’s, van fotograaf Mikael Jansson, in het maartnummer van Vogue US.

Amerika ≠ Japan

Oh-oh, we zien geisha-invloeden. Dat kan maar één ding betekenen: cultural appropriation!

Uhm. Is dat zo? Het viel me op dat de boze menigte op twitter vooral bestond uit zwarte, Amerikaanse dames. Dat zij in Amerika veel te maken hebben met cultural appropriation, en de pijn die daarbij komt kijken, is duidelijk. Als groep die tot halverwege de vorige eeuw nog niet dezelfde rechten had als hun blanke medemens, als tot op de dag van vandaag gediscrimineerde minderheid, hebben zij alle recht van spreken. Maar! Dan hebben we het over het toe-eigenen van de zwarte cultuur. In Amerika. Die lijn kun je niet één-op-één doortrekken naar Japan.

Ten eerste zijn Japanners geen onderdrukte groep, en al zéker niet in Japan, waar deze shoot is gefotografeerd. Wie, zoals ik, vaker in Japan komt, en een beetje bekend is met de Japanse cultuur, weet dat Japanners het liefst hebben dat iedereen zich aanpast. Ga je badderen in de onsen? Dan moet je verplicht een yukata (simpele, katoenen vorm van kimono) aan. Een badpak? Forget it. Mag niet.

Charlotte en ik in yukata: appropriating Japanese culture? Of gewoon gasten van de onsen net als alle anderen?

Als je een tempel bezoekt, wordt het alleen maar gewaardeerd als je vooraf je handen wast en een buiging maakt voor de torii (poort). Het hóeft niet, ze zullen het je niet kwalijk nemen als je het níet doet, maar da’s meer omdat ze denken: “Och, da’s een buitenlander, die snapt dat allemaal niet.” Maar wie meedoet aan de Japanse cultuur, bijvoorbeeld door op een feestdag een kimono aan te trekken, wordt eerder toegejuicht dan uitgejouwd.

“Maar ze hadden toch ook een Japans model kunnen boeken?!”

Klopt. Had gekund. Waarom ze Karlie voor deze serie hebben geboekt? Ik weet het niet zeker, maar deze editorial líjkt me een gigantische reclamecampagne voor de Ise-Shima-regio.

De editorial staat vol met informatie over de regio. Opvallend, hmm? Dat is niet iets wat je in elke modeserie ziet.

Het is niet super duidelijk leesbaar, maar vooral de laatste screenshot zegt veel: Er is gebruik gemaakt van twee Japanse “press and film commissions”, bijvoorbeeld de Ise-Shima film commission. Dit, opgeteld bij het feit dat er ontzettend veel informatie over de regio wordt gegeven, leidt tot maar één conclusie: Dit was een sponsorship of some sort.

Het is gangbaar in de modewereld om, voor modereizen, samen te werken met het toerismebureau van een land, of bijvoorbeeld met een luchtvaartmaatschappij of hotelketen. In ruil daarvoor krijgen die dan een pagina in het blad, of aandacht zoals in deze editorial.

Kort gezegd: Deze regio in Japan, wat níet een regio is waar normaal gesproken veel Amerikaanse toeristen naartoe gaan, wilde zich in de kijker spelen bij het Westerse publiek. En juist dan is Karlie Kloss een zeer geschikte keuze. De serie zegt als het ware: “Wil jij ook even heerlijk tot rust komen? Boek dan je reisje naar Ise-Shima!” Oh, en koop designershit, dat ook natuurlijk.

“Maar die sumoworstelaar dan?! Respectloos!”

Dat zou je kunnen denken. Maar dan ken je Japan nog niet. Sumo-worstelaars (want ja, deze man is een échte sumo-worstelaar, genaamd Yoshinori Tashiro) verschijnen in de meest weirde reclames, waaronder deze voor Pretz, of deze voor Japanse telecommaatschappij SoftBank (met Brad Pitt). Je zou kunnen zeggen dat sumo-worstelaars, als sporthelden in Japan, schnabbelen als voetballers in Nederland.

Wat vindt Japan er eigenlijk van?

En dan, wellicht het belangrijkste. De boze dame op twitter beschuldigde me ervan voor de Japanners te spreken, alsof zij dat zelf niet zouden kunnen. (Hetgeen vrij ironisch was, gezien zij, nou ja, óók niet bepaald Japans was.) Dus ik besloot eens te googlen op カーリー・クロス. Ook wel bekend bij Google Translate als Curry Cross of Curly Cross. Afijn. Ik vond een artikel van de Japanse versie van Huffington Post, waar ik een alinea vond die de Amerikaanse versie van de website heel subtiel heeft weggelaten:

Dus Japanners, die al sorry zeggen als ze per ongeluk je jas aanraken met hun natte paraplu, die nog sorry zeggen als jij hén van hun sokken rijdt, die nog sorry zeggen als… Nou ja, je snapt het. Zelfs de meest beleefde mensen op aarde vinden het niet nodig dat Karlie sorry zegt. Ze deed het overigens toch, na de enorme shitstorm die ze over zich heen kreeg.

Nu vraag je je misschien af waarom ik dit schrijf. Ik ben geen tegenstander van de social justice-beweging, absoluut niet. Zo vind ik bijvoorbeeld dat Zwarte Piet best eens veranderd mag worden, en ben ik me ervan bewust dat er iets bestaat genaamd white privilege. Maar! Dat betekent niet dat er geen ruimte is voor nuance. Als iemand die veel in Japan komt, weet ik dat hun ideeën over cultuur anders zijn dan die van de Westerse wereld. Ik vind lastig om dit stuk te schrijven, wetende dat ik straks ook een boze menigte over me heen zal krijgen. Maar ik ben er nog altijd van overtuigd dat kennis en informatie bovenaan staan, en dat een nuance in deze discussie nodig is. Dus, daarom. Nuance.