Wie Deze autist ging naar Japan heeft gelezen, weet dat dit land nogal bureaucratisch kan zijn. Als nieuwkomer moet je eerst de magische driehoek van adres-telefoonnummer-bankrekening zien te doorbreken, waarna je eindelijk met iets anders kunt betalen dan de creditcard die je eigenlijk al had moeten opzeggen, of kadokaarten uit de convenience store. Tegen die tijd kom je er waarschijnlijk ook achter dat je beter een andere schrijfwijze van je naam had kunnen kiezen, want spaties, speciale tekens of doopnamen geven gegarandeerd problemen: ze passen niet in het vakje, of je input komt niet door de verificatie heen. En heb je al geleerd hoe je het cijfer 7 moet schrijven op z’n Japans? Ik wel, nadat mijn formulier voor automatische incasso werd teruggestuurd wegens “onleesbaar”. (Tip: Geen golvend lijntje bovenaan, en ook geen streepje door het midden.)

Na al deze lessen in 官僚主義 dacht ik dat ik het inmiddels wel doorhad. Maar toen ik een paar maanden geleden bij François introk, maakte ik een rookie mistake.

Goed, ik ging dus bij François wonen, en daarvoor moest ik me inschrijven bij het gemeentehuis. Nu was mijn vorige adres een stuk makkelijker te schrijven dan het nieuwe. De kanji voor Hachioji zijn bijvoorbeeld 八王子, dat kan een kind nog natekenen. Maar, hoezee, mijn nieuwe stadje had een moderner gemeentehuis, met tablets. (Althans… Probeer maar eens te typen op een toetsenbord met alleen maar hiragana erop, om vervolgens de juiste kanji uit te zoeken. Afijn, dat lukte allemaal wel, en ze hadden er ook een paar oude mannetjes naast gestationeerd om sukkels zoals ik te helpen.)

Tijd om de naam van het gebouw in te typen. Ergens verbaasde het me wel dat dat niet vanzelf als optie opkwam toen ik mijn postcode invoerde, maar goed, zo modern waren die tablets kennelijk nog niet. Ik drukte op het kleine A-symbooltje om over te schakelen naar een Westers toetsenbord, en typte NAAM GEBOUW.

Hierna ging ik naar de balie. De medewerkster wees op NAAM GEBOUW en vroeg me of dit zo goed was geschreven. Ik zag geen spelfouten, dus ik zei ja. En als het verkeerd was, dan zouden ze daar vanzelf wel achter komen, toch? Goed, alles ging prima, ik kreeg mijn nieuwe adres op mijn verblijfsvergunning geprint en all was well.

Of niet, natuurlijk.

De eerste keer dat ik ontdekte dat ik misschien wel iets heel doms had gedaan, was toen ik bij de Japanse Kamer van Koophandel mijn adreswijziging doorgaf. In eerste instantie had ik mijn accountant gevraagd of ze dit voor mij konden doen, maar die stuurde me door naar een advocaat en die vroeg 30.000 yen, dus toen dacht ik, laat maar, ik ga het zelf wel proberen. Het kantoor van de lokale Japanse Kamer van Koophandel bleek zo ongeveer naast mijn kantoor te zitten, dus ik ging er maar gewoon persoonlijk langs. Ik had digitaal een wijzigingsformulier ingevuld, daarbij een kopietje van een uittreksel met mijn nieuwe adres ingeleverd en een revenue stamp van 10.000 yen, een soort heel dure postzegel waarmee je leges betaalt. Dat leek allemaal goed gegaan te zijn, totdat ik een week later gebeld werd.

Nu ben ik niet zo’n fan van bellen. Sowieso niet, maar in het Japans al helemaal niet. Zonder Google Translate en handen-en-voetenwerk komt het ineens helemaal op mijn Japans aan – want Engels spreken doet de gemiddelde ambtenaar eigenlijk niet. Goed, ik kan inmiddels wel iets, dus ik begreep dat er een probleem was met mijn adres. “Ja, hier staat NAAM GEBOUW met hoofdletters, en hier staat Naam Gebouw, zonder…”

Eh? “Maar dat is hetzelfde,” zei ik. Het was niet hetzelfde, aldus de dame aan de andere kant van de lijn. Ze wilde weten wat de juiste schrijfwijze was. “Maakt niet uit!”, zei ik. Daar kon ze niks mee. Ik vroeg of ik later terug mocht bellen (met iemand die beter Japans spreekt naast me), maar daar moest ik wel mee opschieten, zo zei ze. Ik moest VANDAAG (of: Vandaag) nog terugbellen, anders ging mijn wijziging niet door, en zou ik weer opnieuw zo’n overpriced postzegel moeten kopen. Ugh.

Ik appte in lichte paniek naar François, die op kantoor was, maar in z’n pauze even voor me belde. Het bleek uiteindelijk heel simpel: Ik moest kiezen welke schrijfwijze ik op mijn KvK-uittreksel wilde. Nee, dat kon die dame echt niet zelf. Dat was mijn verantwoordelijkheid.

En toen gingen we dus een paar weken geleden trouwen. François heeft de naam van ons gebouw als Naam Gebouw op z’n pas staan, dus ik zag de bui al hangen: “Zal je zien dat ze weer gaan zeiken om dat adres…”

Nu hoef je om te trouwen natuurlijk niet per sé op hetzelfde adres te wonen, dus dat ging wel. Maar om mijn visum straks om te zetten naar “echtgenote van”, moet dat wél. We moeten daarvoor een gezamenlijk uittreksel uit de Japanse basisadministratie inleveren, en die konden we niet krijgen, want ze konden ons met dit adresverschil niet één huishouden maken. インポシブル！

En dus moest ik vanmorgen naar het gemeentehuis voor een adreswijziging. Ik ging verhuizen, op papier dan, van NAAM GEBOUW naar Naam Gebouw. Ik legde het probleem aan de medewerkster uit, die me hielp met het correct invullen van het wijzigingsformulier. Maar toen stuitte we op het volgende probleem: “Wie is het hoofd van het huishouden?” Ja, deze archaïsche meuk is in Japan nog heel gebruikelijk, en toen we gingen trouwen hebben we François aangemerkt als hoofd van het huishouden. “Oh, heb je dan ook je trouwcertificaat bij je?” Nee, die had François vorige week wel opgehaald, maar die lag thuis. “Oh, die heb je wel nodig!”

Dus ik wandel naar huis om dat ding op te halen. François, in z’n pyjama aan de ontbijttafel: “Maar hoezo moest je die gaan halen dan? Daar had je toch letterlijk één loketje verderop een uitdraai van kunnen krijgen?” Eh, ja. misschien wel. Maar we gaan nu niet ineens heel logisch doen, of wel? Goed, ik wandelde weer twintig minuten terug naar het gemeentehuis, alwaar, als het goed is, de wijziging is doorgevoerd. Het geüpdate uittreksel kunnen we over twee dagen halen.

_{Ik moet nog wel mijn MyNumber-kaart laten aanpassen met dit “nieuwe” adres, maar op die kaart zijn geen lege regels meer over. Daarom moet ik een hele nieuwe kaart aanvragen, en dat duurt weer weken. Oh Japan, het is dat je voor de rest zo leuk bent…}